Pracownia Historia sztuki
mgr Marek Mroczkowski
PROWADZENIE ZAJĘĆ
Zajęcia z historii sztuki na poziomie rozszerzonym prowadzi nauczyciel dyplomowany, ekspert Ministerstwa Edukacji i Nauki, egzaminator maturalny Centralnej Komisji Egzaminacyjnej w zakresie historii, historii sztuki, wiedzy o społeczeństwie, przewodniczący egzaminu maturalnego z historii Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Warszawie.
Niektóre lekcje historii sztuki realizują zainteresowani uczniowie. W tym celu mogą wybrać dowolny temat, przygotować zakres merytoryczny wystąpienia oraz ikonografię, a następnie przeprowadzić na forum klasy lekcję historii sztuki w trybie multimedialnym. W ostatnim czasie zajęcia poprowadziły uczennice:
- • Łucja Kobuszewska, klasa II B: Architektura i sztuka minojska;
- • Amelia Mesjasz, klasa III A: El Greco – życie i twórczość;
- • Zofia Kacprzak, klasa III C: Sztuka gotycka w Londynie;
- • Aleksandra Rogozińska, klasa IV A: Tadeusz Kantor – życie i twórczość.
PODSTAWA PROGRAMOWA
Podczas nauki historii sztuki w cyklu pięcioletnim spełniane są cele kształcenia niezbędne do zdania egzaminów państwowych z historii sztuki na poziomie rozszerzonym: egzaminu teoretycznego i egzaminu maturalnego, określone rozporządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 14 sierpnia 2019 roku w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego (Dz. U. 2019 poz. 1637).
PROGRAM NAUCZANIA
Realizowany program historii sztuki: Katarzyna Kawka, Beata Lewińska, Program nauczania przedmiotu Historia sztuki dla liceum sztuk plastycznych, Centrum Edukacji Artystycznej, Warszawa 2020, dostępny na stronie internetowej Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. Wojciecha Gersona w Warszawie.
PODRĘCZNIK
- • Beata Lewińska, Wojciech Jerzy Kieler, Ars longa. Przemiany sztuki. Od „Wenus z Willendorfu” do „Ogrodu rozkoszy ziemskich” wyd. Centrum Edukacji Artystycznej, Warszawa 2021;
- • Beata Lewińska, Wojciech Jerzy Kieler, Ars longa. Przemiany sztuki. Od „Szpitala Niewiniątek” do „Huśtawki” Fragonarda wyd. Centrum Edukacji Artystycznej, Warszawa 2022;
- • Beata Lewińska, Wojciech Jerzy Kieler, Ars longa. Przemiany sztuki. Od „Panteonu paryskiego” do „Błędnego koła”, wyd. Centrum Edukacji Artystycznej, Warszawa [w opracowaniu];
- • Beata Lewińska, Wojciech Jerzy Kieler, Ars longa. Przemiany sztuki. Od „Harmonii w czerwieni” do „Supermarket lady”, wyd. Centrum Edukacji Artystycznej, Warszawa [w opracowaniu].
Do czasu wydania dwóch ostatnich tomów serii Ars longa. Przemiany sztuki dla obecnych klas czwartych w użyciu jest podręcznik:
- • Barbara Osińska, Sztuka i czas. Od klasycyzmu do współczesnośc Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2019.
PRACOWNIA HISTORII SZTUKI
W wyposażeniu pracowni znajdują się:
- • wielkoformatowy interaktywny monitor dotykowy LED 4K 75″ model TouchScreen 5, wersja Connect 2018;
- • projektor DLP i ekran o szerokości 350 cm;
- • zestaw map Polski, Europy i świata do lokalizacji dzieł architektury i sztuki;
- • biblioteka przedmiotowa licząca ponad 2000 woluminów, w tym encyklopedie powszechne, encyklopedie i słowniki historii sztuki, serie wydawnicze: Style. Kierunki. Tendencje. Panorama sztuki (Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe), Rodowody cywilizacji (Państwowy Instytut Wydawniczy), Wielka kolekcja sławnych malarzy (Oxford Educational), Wielcy malarze, Klasycy sztuki, Wielkie muzea („Rzeczpospolita”) i in.
CELE KSZTAŁCENIA – WYMAGANIA OGÓLNE
1. Wiadomości z zakresu historii sztuki
Uczeń:
- 1) wykazuje się znajomością faktów, pojęć i terminów z dziedziny historii sztuki, umożliwiającą odbiór dzieł sztuki dawnej i współczesnej we właściwych kontekstach;
- 2) rozumie teksty źródłowe i krytyczne;
- 3) samodzielnie zdobywa informacje na temat sztuki i jej dziejów;
- 4) potrafi określić miejsca przechowywania i lokalizacji najistotniejszych dzieł sztuki;
- 5) rozpoznaje podstawowe motywy ikonograficzne.
2. Tworzenie wypowiedzi na temat sztuki
Uczeń konstruuje poprawną merytorycznie wypowiedź (pisemną i ustną) na temat dzieł sztuki, twórczości wybranych artystów, specyfiki epok, stylów i kierunków w sztuce. Swoją wypowiedź egzemplifikuje właściwym doborem argumentów i przykładów z zakresu dziejów sztuki. Uwzględnia niezbędne konteksty (np. historyczny, polityczny, ekonomiczny, społeczny, filozoficzny, religijny, literacki, biograficzny).
3. Analiza i interpretacja dzieł sztuki i tekstów kultury
Uczeń przeprowadza opis i analizę (w tym analizę porównawczą) dzieł z różnych dziedzin sztuki, dokonując ich klasyfikacji pod względem stylu i znaczenia w dziejach sztuki. Analizuje i interpretuje treść dzieła. Formułuje wnioski na podstawie tekstów źródłowych i krytycznych, poświęconych sztuce.
CELE KSZTAŁCENIA – WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
1. Wiadomości z zakresu historii sztuki
Uczeń:
- 1) samodzielnie zdobywa informacje na temat sztuki i zjawisk artystycznych, zawarte w opracowaniach, podręcznikach, encyklopediach i mediach;
- 2) śledzi bieżące wydarzenia kulturalne związane ze sztuką dawną i współczesną, orientuje się w aktualnych trendach i wydarzeniach artystycznych;
- 3) rozpoznaje dzieła różnych epok, stylów oraz kierunków sztuk plastycznych, umiejscawia je w czasie i w przestrzeni geograficznej; identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła: prehistoryczne (m.in. malarstwo paleolityczne w Lascaux, kręgi kamienne w Stonehenge i osadę w Biskupinie), starożytne (egipskie, mezopotamskie, kreteńskie, mykeńskie, greckie, etruskie, rzymskie), średniowieczne (bizantyńskie, karolińskie, ottońskie, romańskie, gotyckie, protorenesansowe), malarstwo niderlandzkie z pogranicza gotyku i renesansu, dzieła nowożytne (renesansowe, manierystyczne, barokowe, rokokowe, klasycystyczne), dziewiętnastowieczne (romantyczne, realistyczne, akademickie, impresjonistyczne, postimpresjonistyczne, dzieła architektury historyzmu, eklektyzmu i nurtu inżynieryjnego), z przełomu dziewiętnastego i dwudziestego wieku (secesyjne, symboliczne, protoekspresjonistyczne), dwudziestowieczne (w tym m.in.: fowistyczne, ekspresjonistyczne, kubistyczne, futurystyczne, formistyczne, kolorystyczne – stworzone w kręgu kapistów, abstrakcyjne – geometryczne i niegeometryczne, dadaistyczne, surrealistyczne, konstruktywistyczne, stworzone w kręgu École de Paris, stylu art déco, socrealizmu, ekspresyjnego abstrakcjonizmu, pop artu, minimal artu, hiperrealizmu, land artu, konceptualizmu, neofiguracji, Nowego Realizmu, op artu, tendencji zerowej, graffiti, modernizmu i postmodernizmu w architekturze, rzeźby organicznej i kinetycznej oraz sztuki krytycznej i zaangażowanej);
- 4) przyporządkowuje twórczość poszczególnych artystów do stylów i kierunków, w obrębie których tworzyli;
- 5) identyfikuje najwybitniejszych twórców poszczególnych epok, stylów i kierunków, potrafi wymienić i rozpoznać najważniejsze spośród ich dzieł oraz określić w przybliżeniu czas ich powstania; charakteryzuje dorobek wybranych artystów europejskich i amerykańskich (m.in. takich jak: Fidiasz, Poliklet, Myron, Praksyteles, Giotto, Jan van Eyck, Wit Stwosz, Hieronim Bosch, Masaccio, Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Andrea Mantegna, Pierro della Francesca, Rafael Santi, Giorgione, Tycjan, Jacopo Tintoretto, Pieter Bruegel Starszy, Albrecht Dürer, Hans Holbein Młodszy, Donatello, Filippo Brunelleschi, Andrea Palladio, El Greco, Caravaggio, Gianlorenzo Bernini, Francesco Borromini, Diego Velázquez, Bartolomé Esteban Murillo, Georges de la Tour, Nicolas Poussin, Claude Lorrain, Peter Rubens, Anton van Dyck, Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Vermeer van Delft, Antoine Watteau, Jacques Louis David, Jean Auguste Dominique Ingres, Antonio Canova, Berthel Thorvaldsen, Francisco Goya, Eugène Delacroix, Caspar David Friedrich, William Turner, John Constable, Gustave Courbet, Jean Francois Millet, Eduard Manet, Claude Monet, Edgar Degas, August Renoir, Georges Seurat, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne, Henri de Toulouse-Lautrec, August Rodin, Gustaw Klimt, Alfons Mucha, Antonio Gaudi, Edward Munch, Henri Matisse, przedstawiciele grupy Die Brücke, Pablo Picasso, Umberto Boccioni, Wasyl Kandinsky, Piet Mondrian, Kazimierz Malewicz, Marcel Duchamp, Giorgio de Chirico, Salvador Dalí, René Magritte, Marc Chagall, Amadeo Modigliani, Jackson Pollock, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg, Francis Bacon, Yves Klein, Niki de Saint Phalle, Christo, Duane Hanson, Victor Vasarelly, Alberto Giacometti, Constantin Brançusi, Henry Moore, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright) oraz artystów polskich i działających w Polsce (m.in. takich jak: Bartłomiej Berrecci, Dominik Merlini, Piotr Aigner, Tylman z Gameren, Bernardo Belotto, Marcello Bacciarelli, Piotr Michałowski, Artur Grottger, Henryk Rodakowski, Jan Matejko, Józef Chełmoński, Maksymilian i Aleksander Gierymscy, Józef Brandt, Olga Boznańska, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński, Jan Stanisławski, Leon Wyczółkowski, Henryk Siemiradzki, Xawery Dunikowski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Witold Wojtkiewicz, Witkacy, Leon Chwistek i inni przedstawiciele grupy formistów, przedstawiciele grupy Rytm, kapistów i grupy a.r., Tadeusz Makowski, Andrzej Wróblewski, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Alina Szapocznikow, Władysław Hasior, Roman Opałko, Magdalena Abakanowicz); zna także twórczość wybranych przez nauczyciela artystów schyłku XX i początku XXI wieku;
- 6) identyfikuje dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom (w tym zna plany i układy przestrzenne dzieł architektury najbardziej charakterystycznych dla danego stylu i kręgu kulturowego);
- 7) utożsamia dzieło z miejscem, w którym ono się znajduje (miasta, kościoły, muzea, galerie);
- 8) zna i rozpoznaje podstawowe techniki plastyczne oraz określa ich cechy charakterystyczne, przypisując te techniki artystom, którzy się w nich specjalizowali; charakteryzuje i rozpoznaje m.in. enkaustykę, mozaikę, witraż, fresk, miniaturę, malarstwo tablicowe i sztalugowe, temperowe, olejne, pastelowe, akwarelowe,
akrylowe, drzeworyt, miedzioryt, akwafortę, litografię, sitodruk, chryzelefantynę, rzeźbę w drewnie, kamieniu, złocie, relief, odlew w brązie, emalię, intarsję i inkrustację; - 9) wymienia dawne i współczesne dyscypliny artystyczne oraz potrafi wskazać dzieła współczesne, które wymykają się klasyfikacjom; rozpoznaje i charakteryzuje m.in. collage, instalację, asamblage, emballage, ready made, dekalkomanię, frottage, happening i performance;
- 10) zna, poprawnie stosuje oraz definiuje terminy i pojęcia z zakresu historii sztuki;
- 11) zna podstawowe motywy ikonograficzne, rozpoznaje świętych chrześcijańskich, bogów greckich i alegorie wybranych pojęć na podstawie atrybutów i sposobów przedstawień;
- 12) określa funkcję i jej wpływ na kształt dzieła, identyfikuje m.in. takie funkcje jak: sakralna, sepulkralna, estetyczna i dekoracyjna, dydaktyczna, ekspresywna, użytkowa, reprezentacyjna, komemoratywna, propagandowa, kompensacyjna, mieszkalna i rezydencjonalna, obronna i refugialna, magiczna.
2. Tworzenie wypowiedzi na temat sztuki
Uczeń:
- 1) porównuje style i kierunki oraz ich wzajemne oddziaływania, uwzględnia źródła inspiracji, bierze pod uwagę wpływ mecenatu artystycznego, wydarzeń historycznych i kulturalnych na cechy tych stylów;
- 2) rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;
- 3) formułuje samodzielne, przejrzyste i logiczne (pisemne i ustne) wypowiedzi na temat sztuki, stosując właściwą kompozycję pracy, język i styl, opis ikonograficzny i formalny przytaczanych przykładów dzieł;
- 4) przeprowadza analizę ikonograficzną dzieła, korzystając ze słowników symboli;
- 5) poddaje krytycznej ocenie artystycznej dzieła i zjawiska w sztuce.
3. Analiza i interpretacja dzieł sztuki i tekstów kultury
Uczeń:
- 1) dokonuje opisu i analizy porównawczej dzieł, uwzględniając ich cechy formalne (np. w architekturze: układ przestrzenny, plan, bryła, konstrukcja, dekoracja; w rzeźbie: bryła, kompozycja, faktura, relacje z otoczeniem; w malarstwie: kompozycja, kolor, światłocień, relacje przestrzenne, faktura), a także potrafi wskazać te środki ekspresji, które identyfikują analizowane dzieło z odpowiednim stylem;
- 2) analizuje i interpretuje teksty pisarzy, filozofów i artystów, potrafi wskazać wpływ tych wypowiedzi na charakter stylów, epok i tendencji w sztuce oraz na kształt dzieła; analizuje także wypowiedzi krytyków na temat sztuki oraz odnosi się do nich, formułując własne zdanie;
- 3) oddziela faktografię od autorskiej interpretacji i analizy w publikacjach z zakresu historii sztuki.
EFEKTY KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE PLASTYK PO ZAKOŃCZENIU NAUKI W SZKOLE PLASTYCZNEJ
Uczeń:
- 1) twórczo realizuje prace plastyczne, posługując się odpowiednimi środkami wyrazu, wyraża własną osobowość artystyczną;
- 2) wykonuje prace projektowe, wykorzystując w praktyce wiedzę i umiejętności warsztatowe w zakresie obowiązkowych przedmiotów, zwłaszcza w zakresie nauczanej specjalności;
- 3) korzysta z różnych źródeł informacji dotyczących sztuk plastycznych, szczególnie w zakresie swojej specjalności;
- 4) umiejętnie i racjonalnie organizuje stanowisko pracy zgodnie z obowiązującymi zasadami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy;
- 5) stosuje przepisy dotyczące ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;
- 6) stosuje w praktyce zasady techniczne i technologiczne związane z wykonywaniem zawodu plastyka w zakresie swojej specjalności;
- 7) stosuje terminy i pojęcia z zakresu sztuk plastycznych;
- 8) sporządza dokumentację projektową i wykonawczą w zakresie swojej specjalności;
- 9) dokumentuje i prezentuje własne dokonania twórcze;
- 10) umiejętnie i racjonalnie organizuje własny warsztat pracy, analizuje swoje dokonania twórcze i warsztatowe oraz świadomie dokonuje zmian;
- 11) uczestniczy w wystawach i innych wydarzeniach artystycznych;
- 12) podejmuje wyzwania, biorąc udział w różnych konkursach i przeglądach;
- 13) dokonuje chronologicznego przeglądu dziejów sztuki oraz charakterystyki poszczególnych epok, stylów, tendencji i kierunków, a także twórczości poszczególnych artystów;
- 14) na podstawie analizy formalnej i treściowej dokonuje świadomej oceny wartości artystycznych, estetycznych oraz technicznych dzieł sztuk plastycznych; formułuje własne sądy i opinie;
- 15) dba o własny rozwój, podnosi kwalifikacje i dąży do dalszego kształcenia, zdobywając wyższe umiejętności zawodowe;
- 16) zna podstawowe zasady regulujące gospodarkę rynkową, w szczególności w zakresie możliwości prowadzenia własnej działalności artystycznej;
- 17) wymienia i rozróżnia instytucje kultury oraz przedsiębiorstwa związane ze swoim zawodem;
- 18) potrafi zainicjować i poprowadzić własną działalność artystyczną, a także planuje i podejmuje działania marketingowe z tym związane.
EFEKTY KSZTAŁCENIA WSPÓLNE DLA ZAWODÓW ARTYSTYCZNYCH NA KONIEC NAUKI W SZKOLE II STOPNIA
Uczeń:
- 1) szanuje dziedzictwo kulturowe swojego i innych narodów;
- 2) przestrzega zasad kultury i etyki, prawa autorskiego oraz innych przepisów prawa związanych z ochroną dóbr kultury;
- 3) zna historię swojej dziedziny artystycznej;
- 4) posiada wiedzę niezbędną do prawidłowej realizacji zadań praktycznych w swojej dziedzinie artystycznej;
- 5) zna związki między swoją i innymi dziedzinami sztuki;
- 6) uczestniczy w życiu kulturalnym;
- 7) prezentuje swoje dokonania;
- 8) kreatywnie realizuje zadania, wykazując się wrażliwością artystyczną;
- 9) ocenia jakość wykonywanych zadań;
- 10) realizuje indywidualnie i zespołowo zadania oraz projekty artystyczne w zakresie swojej specjalności;
- 11) pracuje w zespole w ramach przydzielonych zadań, biorąc współodpowiedzialność za efekt końcowy tej pracy;
- 12) komunikuje się i współpracuje z członkami zespołu;
- 13) buduje relacje oparte na zaufaniu;
- 14) prezentuje postawę proaktywną;
- 15) organizuje swoją pracę;
- 16) konsekwentnie dąży do celu;
- 17) przewiduje skutki podejmowanych działań;
- 18) stosuje sposoby radzenia sobie ze stresem;
- 19) aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe;
- 20) wyszukuje, selekcjonuje i dokonuje oceny informacji zawartych w różnych tekstach kultury;
- 21) wykorzystuje technologię informacyjną i komunikacyjną w realizacji zadań artystycznych, do pogłębiania wiedzy i doskonalenia umiejętności;
- 22) planuje swój rozwój artystyczny i zawodowy;
- 23) jest świadomy swoich możliwości.
