Jubileuszowe seminarium organizowało Centrum Edukacji Artystycznej w Warszawie i Liceum Sztuk Plastycznych im. Tadeusza Kulisiewicza w Roku Królewskiego Miasta Kalisza pod patronatem honorowym Prezydenta Miasta Kalisza.
Dwudniową konferencję otworzył dyrektor Marcin Gaj i Anna Tabaka wykładem „Tadeusz Kulisiewicz (1899-1988). Kaliskie lata: dzieciństwo i lata młodzieńcze”.
Uczestnicy XX Ogólnopolskiego Seminarium Historyków Sztuki – wydarzenia towarzyszącego obchodom Roku Królewskiego Miasta Kalisza pod patronatem honorowym Prezydenta Miasta Kalisza, zostali przyjęci przez przedstawicieli władz samorządowych. Goście zapoznali się z problematyką historii, urbanistyki i architektury miasta.
Widok z wieży ratusza ukazał miasto, które kilkakrotnie przeszło proces odbudowy i rewitalizacji, w szczególności po jego zburzeniu i spaleniu przez Niemców w sierpniu 1914 roku – w gruzach legło wtedy 95% zabudowy staromiejskiej, liczba mieszkańców spadła z 70 do 5 tysięcy. Tragedię Kalisza przedstawiła Maria Dąbrowska w powieści „Noce i dnie”.
Ciekawym obiektem jest czynny od 1925 roku zegar ratuszowy konstrukcji Johanna Friedricha Weule z Bockenem w Dolnej Saksonii, sprowadzony i ustawiony przez kaliskiego zegarmistrza Rafała Władysława Stiltera, który zaprojektował tarcze i mechanizmy wskazówkowe, naprawiany i konserwowany przez trzy kolejne pokolenia Stilterów, obecnie prawnuka Janusza.
Sensacyjne odkrycie w Kościele św. Stanisława Biskupa i Męczennika, należącym do sprowadzonych w 1257 roku przez księcia kaliskiego Bolesława Pobożnego OO. Franciszkanów – tematem wykładu in situ Aleksandry Bartoś dla uczestników XX Ogólnopolskiego Seminarium Historyków Sztuki. W trakcie trwających prac konserwatorskich odsłonięto w 2018 roku monumentalną polichromię z przełomu XIII/XIV wieku o wymiarach 18 x 5 m, przedstawiającą św. Krzysztofa w ujęciu en face z Dzieciątkiem Jezus i laską zwieńczoną kwiatami, z rybami i czaplą w źle zachowanej dolnej partii dekoracji malarskiej.
To jedno z cenniejszych i większych malowideł nie tylko w Polsce, ale też w skali Europy, wykonane techniką mieszaną al fresco i al secco na tynku o grubości zaledwie 2 mm, wykazujące wpływy bizantyjskie w formalno-stylistycznym kreowaniu wizerunku, z analogiami gotyckich szkół niemieckich.
Na zewnątrz świątyni zwraca uwagę epitafium katyńsko-smoleńskie, z wmurowaną ziemią za szkłem, potłuczonym przez tzw. nieznanych (?) sprawców.
Unikatowe wydarzenie: dotknęliśmy romańską patenę Mieszka III Starego i gotycki kielich Kazimierza III Wielkiego, a to dzięki uprzejmości ks. prałata dr. Jacka Ploty, proboszcza Kolegiaty Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, kustosza Narodowego Sanktuarium Świętego Józefa. Niepozorne pudełko, na co dzień przechowywane w niejawnym, pilnie strzeżonym miejscu, mieści dwa skarby dziedzictwa narodowego, arcydzieła sztuki złotniczej.
To srebrna patena, częściowo złocona, grawerowana w technice niello, ufundowana między 1193 a 1202 rokiem dla Klasztoru OO. Cystersów w Lądzie, przedstawiająca sceny Zwiastowania i Ukrzyżowania, na odwrocie – patrona klasztoru św. Mikołaja, opata Szymona, Mieszka III Starego i autoportret złotnika Konrada oraz kielich liturgiczny z warsztatu krakowskiego, ofiarowany Kolegiacie Kaliskiej w 1363 roku przez Kazimierza III Wielkiego, z czaszą i stopą zdobionymi liliami w błękitnej emalii, srebrnymi orłami królewskimi pod nodusem, łacińskim napisem upamiętniającym hojność monarchy i jego imieniem „Kazimirus Rex Poloniae”.
W Skarbcu Kolegiaty, wyróżnionym w XXXV Konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku „Sybilla” Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2014), znajdują się ich kopie, a ponadto tak wybitne dzieła, jak otoczony kultem obraz Matki Boskiej od Ognia („Madonna ab Igne”) z 1424 roku – najstarszy zabytek malarstwa tablicowego w Wielkopolsce, w temperze na drewnie lipowym i płótnie oraz bogato iluminowane na pergaminie Kantatorium fundacji Prymasa Jana Łaskiego, zamówione w skryptorium Abrahama w Krakowie w 1520 roku.
Uczestników XX Ogólnopolskiego Seminarium Historyków Sztuki oprowadziła po Skarbcu Kolegiaty dr Ewa Andrzejewska. W nawie wschodniej Kolegiaty barokowa, bogato złocona Kaplica pw. Świętego Józefa w dekoracji stiukowej – to Narodowe Sanktuarium Św. Józefa z obrazem sprzed 1673 roku Świętej Rodziny, w srebrnych aplikacjach i koronach, słynącym cudami i łaskami, flankowanym rzeźbami Ewangelistów.
Ostatnie punkty programu dnia pierwszego to wystąpienie przedstawiciela Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i dyskusja nt. zmian legislacji w zakresie uprawnień laureatów i finalistów Olimpiady Artystycznej (zwolnienie z oceną celująca z egzaminu dyplomowego teoretycznego) oraz kolacja i dyskusja w Komoda Club Residence.
Zdjęcia: Marek Mroczkowski, Urząd Miasta Kalisza, Marcin Gaj, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu
