Caspar Dawid Friedrich, Opole w dzień i w nocy, Jan Pietrzak – kompozytor piosenki „Pamiętajcie o ogrodach” w Alei Gwiazd Piosenki Polskiej.
„Caspar David Friedrich – obrazy podwójne’” – wykład Dyrektora Muzeum Diecezjalnego w Opolu ks. Wojciecha Lippy otworzył dzień drugi XIX Ogólnopolskiego Seminarium Nauczycieli Historii Sztuki.
Pendant (nie mylić z dyptykiem) w tradycji malarstwa europejskiego (m.in. Albrecht Dürer, El Greco, Frans Hals, Rembrandt, Gabriël Metsu, Claude Joseph Vernet, Francisco Goya, Vincent van Gogh), czyli dwa zharmonizowane stylistycznie i formatowo obrazy. Tę sztukę uprawiał Caspar David Friedrich, który równocześnie realizował odkrytą ostatnio planimetryczną zasadę kompozycji.
Profesor Werner Busch z Kunsthistorisches Institut Freie Universität Berlin dokonał analizy zastosowań symetrii i złotego podziału w obrazach Caspara Davida Friedricha. Rozważania zamieścił w artykule „Caspar David Friedrich, die romantische Mathematik und ihre ästhetische Umsetzung”, który ukazał się w albumie Ralph Gleis, Birgit Verwiebe, „Caspar David Friedrich. Unendliche Landschaften”, Prestel Verlag, München-London-New York 2024, s. 79-92.
Publikacja towarzyszyła wystawie w 250 rocznicę urodzin Caspara Davida Friedricha w Alte Nationalgalerie, we współpracy z Kupferstichkabinett, Staatlichen Museen zu Berlin (19.04 – 4.08.2024), na której zgromadzono ponad 110 dzieł, w tym światowej sławy „Das Eismeer” (1824, Hamburger Kunsthalle), „Kreidefelsen auf Rügen” (1819, Kunst Museum Winterthur), „Hünengrab im Schnee” (1807, Staatliche Kunstsammlungen Dresden), „Lebensstufen” (1834, Museum der bildenden Künste Leipzig).
Ekspozycję otwierał dział poświęcony obrazom podwójnym, wyrażającym różne perspektywy i ideę zmiany, stawiając nadal aktualne pytania o bieg życia i cykl natury. Prawdopodobnie najbardziej znana para obrazów, „Mönch am Meer“ (1810, Alte Nationalgalerie) i „Abtei im Eichwald“ (1810, National Gallery) ilustruje wyjątkowość wystawy, która była pierwszą dużą ekspozycją poświęconą twórczości najważniejszego malarza niemieckiego romantyzmu.
https://www.museumsportal-berlin.de/de/ausstellungen/caspar-david-friedrich/
W przerwach XIX Ogólnopolskiego Seminarium Nauczycieli Historii Sztuki: Opolska Wenecja nocą i bulwary nad Młynówką w dzień, z Mostem Groszowym (1894) zw. Mostem Zakochanych w tle, Filharmonia Opolska im. Józefa Elsnera (Mister Architektury 1997), pomnik Bojownikom o polskość Śląska Opolskiego (Jan Borowczak 1970), rynek z zachowanym lokacyjnym układem przestrzennym (1217) i pomnikiem konnym założyciela miasta księcia Kazimierza I Opolskiego (Wit Pichurski 2018).
Katedra Podwyższenia Krzyża Świętego (XIII w.) – niedostępna, trwa proces regotyzacji wnętrz wg programu konserwatorskiego prof. dr. hab. Ireneusza Płuski; uwagę skupiają spiżowe drzwi główne (Adolf Panitz 1997) osadzone w tysięczną rocznicę śmierci bp. Wojciecha, z zaznaczeniem kulminacji fali powodziowej 1997 roku.
W pierzei wschodniej Rynku Starego Miasta Aleja Gwiazd Polskiej Piosenki, tu także Gwiazda Jana Pietrzaka – kompozytora legendarnego utworu „Pamiętajcie o ogrodach”, a to w kontekście III Międzynarodowego Biennale „Pamiętajcie o ogrodach. Przecież stamtąd przyszliście…” i wernisażu w Płockiej Galerii Sztuki.
BTW: powszechnym błędem jest przypisywanie autorowi słów Jonaszowi Kofcie muzyki do tego utworu. Jan Pietrzak – opozycyjny kompozytor, poeta, aktor, satyryk, kierownik Studenckiego Teatru Hybrydy, założyciel Kabaretu pod Egidą – za autorskie wykonanie piosenki „Pamiętajcie o ogrodach” otrzymał Nagrodę Dziennikarzy „Złota Kaczka” podczas III Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu (1965) i miejsce w Alei Gwiazd Polskiej Piosenki w Opolu (2017).
Do historii przeszły późniejsze interpretacje Jonasza Kofty, Marka Grechuty, Łucji Prus, Michała Bajora, Andrzeja Zauchy. Utwór stał się hymnem nie tylko Kabaretu pod Egidą, ale też kilku pokoleń Polaków.
W telewizyjnym programie „Muzeum Polskiej Piosenki czyli Historia Jednego Przeboju – Pamiętajcie o ogrodach” (2018) dziennikarz radiowy Piotr Metz podkreślał, że „to była w dużej mierze piosenka opozycyjna, podobnie jak kino moralnego niepokoju. Zderza te ideały, które powinny nami kierować, z betonem, ze schronem, kontrastując to ogrodami, zielenią, życiem”. Magda Umer, wokalistka, dziennikarka, reżyser dodała: „wtedy dla nas było to coś tak strasznie ważnego, bo to było takie zabicie betonu, w każdym sensie, nawet metaforycznym”.
Zdjęcia: Marek Mroczkowski
