Zgodnie z wieloletnią już tradycją członkowie Międzyszkolnego Klubu Euro-Atlantyckiego w Płocku zaproszeni zostali przez Dziekana Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego na kolejną konferencję naukową, która odbyła się tym razem w Sali Senatu Uniwersytetu Warszawskiego. Uczestniczyli w niej Adrianna Sadowska i Patryk Pniewski z klasy III I Prywatnego Liceum Ogólnokształcącego im. Marceliny Rościszewskiej oraz Diana Kubiak i Kamil Stanisławski z klasy II B Liceum Ogólnokształcącego im. Władysława Jagiełły w Płocku pod opieką prof. Marka Mroczkowskiego.
Konferencja odbyła się w miejscu niecodziennym. Sala Senatu Uniwersytetu Warszawskiego mieści się w XVII-wiecznym Pałacu Kazimierzowskim, którego fundatorem był Jan Kazimierz, a późniejszymi właścicielami m.in. Jan III Sobieski, August II Wettin i Stanisław August Poniatowski. W ulokowanej tu Szkole Rycerskiej uczyli się m.in. generałowie Tadeusz Kościuszko, Jakub Jasiński, Józef Sowiński, a nauczycielem języka francuskiego był Mikołaj Chopin, ojciec Fryderyka. Od 1816 roku Pałac Kazimierzowski jest siedzibą Uniwersytetu Warszawskiego. Obecnie budynek mieści Rektorat UW.
Konferencja przebiegała pod patronatem honorowym Marszałka Sejmu RP Bronisława Komorowskiego oraz JM Rektor UW prof. dr hab. Katarzyny Chałasińskiej-Macukow. Organizatorzy to Koło Naukowe „Forum Publicum”, Fundacja „Media Pro Bono i Wydział Prawa i Administracji UW, którego Dziekan prof. dr hab. Krzysztof Rączka przedstawił gości i prelegentów.
Panel rozpoczęła prof. dr hab. Ewa Nowińska – Prodziekan ds. Ogólnych Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie rozważając problem „Jak wyśmiewać zgodnie z prawem”. Wolność słowa jest prawem naturalnym, gwarantowanym aktami prawa krajowego i międzynarodowego, jednak granicą krytyki i satyry jest artykuł 30 Konstytucji RP, wedle którego przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.
Dr Wojciech Machała z Instytutu Prawa Cywilnego Uniwersytetu Warszawskiego poruszył aktualny w świetle kontrowersyjnych propozycji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego problem rejestracji stron internetowych. Za prasę uważać należy regularnie aktualizowane serwisy, a to pociąga za sobą kontrolę sądową i możliwość cenzury niewygodnych politycznie nadawców.
Prof. dr hab. Jacek Sobczak z Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jako sędzia Izby Karnej Sądu Najwyższego podkreślił standard szczególnej staranności i rzetelności oraz tajemnicy dziennikarskiej. Wolność prasy nie ma charakteru absolutnego. Krytykował znaczną część środowiska dziennikarskiego, które chce zmian Kodeksu karnego, w szczególności artykułów 212, 213 i 216, aby uniknąć kary za zniesławienie, bądź zniewagę. Jako autor klasycznych komentarzy do „Prawa prasowego” stwierdził: nie ma wolności kłamania. Krytycznie ocenił stan prawa, ale wyraził obawę przed polityczną interwencją obecnie rządzących w kruchą wolność prasy. Konieczna jest natychmiastowa dekomunizacja prawa prasowego – obowiązująca ustawa już od artykułu 2 posługuje się nadal określeniem „Polska Rzeczpospolita Ludowa”!
„O zaletach i wadach wolności słowa w kontekście krajowym i międzynarodowym” mówił prof. dr hab. Janusz Adamowski – Dziekan Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Uznał, iż Stany Zjednoczone gwarantują większą swobodę wypowiedzi, ale też stojąc na straży wolności słowa pilnie dbają o moralne fundamenty prawa.
Na niskie standardy i brak samoregulacji w polskim środowisku dziennikarskim wskazywał dr Tadeusz Kononiuk – Instytut Dziennikarstwa Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, biegły sądowy i Rzecznik Dyscyplinarny w Radzie Etyki Mediów i Sądzie Dziennikarskim. Podkreślił rozbicie środowiska – kilkanaście związków zawodowych, zrzeszających kilkanaście procent dziennikarzy oraz groźną dla etyki mediów i wolności słowa cenzurę socjalną właścicieli mediów oraz brak tzw. klauzuli sumienia dziennikarzy, która umożliwiałaby odmowę wykonania sprzecznych z Dekalogiem poleceń wydawców.
Odczytano także tekst dotyczący granic pomiędzy wolnością słowa a ochroną innych wartości, który przygotował prof. dr hab. Jan Błeszyński – Instytut Prawa Cywilnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Zauważył, że wolność słowa zbyt często służy łamaniu prawa, a przecież nie jest wartością nadrzędną. Jak pisał Jan Paweł II w encyklice „Redemptor homini” – wolność jest ważna tylko wtedy, gdy używamy jej dla czynienia dobra.
Konferencja zgromadziła grono wybitnych znawców problematyki medialnej. Uczeni przedstawili szerokie aspekty historyczne, filozoficzne, etyczne i typowo rzeczoznawcze. Po jej zakończeniu nastąpiła zapowiadana i oczekiwana przerwa kawowa. W Sali Złotej Pałacu Kazimierzowskiego na uczestników konferencji czekał świetnie przygotowany przez organizatorów poczęstunek, złożony m.in. z doskonałych sałatek, pysznych ciast oraz napojów.
Ostatnim punktem programu były wystąpienia studentów – laureatów konkursu na najlepszy esej „Rejestracja stron internetowych w nowym projekcie ustawy o prawie prasowym – kaganiec dla wolności słowa?”, po czym nastąpiła dyskusja z panelistami, w której udział wziął również Patryk Pniewski z I Prywatnego Liceum Ogólnokształcącego im. Marceliny Rościszewskiej. Konferencję zamknął jeszcze jeden poczęstunek, tym razem z lampką wina, w którym goście z Płocka z ważnych powodów już nie uczestniczyli.
Spotkanie trwało od godziny 11.00 do 17.00 i czas było wybrać się w drogę powrotną. Jeszcze tylko prof. Marek Mroczkowski zabrał uczestników na błyskawiczną wycieczkę po Kampusie Głównym Uniwersytetu Warszawskiego. Obejrzano legendarne wnętrze Audytorium Maximum oraz słynną „Ścianę płaczu” – kilkanaście metrów bieżących przeszklonych tablic przy uniwersyteckiej bramie głównej, w których rokrocznie przez wiele lat wywieszane były listy kandydatów przyjętych na studia. Na koniec minimalistyczny spacer po Krakowskim Przedmieściu, a następnie powrót do Płocka „Jagiem” Pana Profesora – płynny, dynamiczny i bezpieczny.
Tekst: Adrianna Sadowska, Patryk Pniewski – klasa III I Prywatnego Liceum Ogólnokształcącego im. Marceliny Rościszewskiej
Diana Kubiak, Kamil Stanisławski – klasa II B Liceum Ogólnokształcącego im. Władysława Jagiełły
Zdjęcia: Marek Mroczkowski