W programie adresowanym m.in. do nauczycieli historii sztuki naukowcy podkreślają „wagę nurtów i tendencji ustanawiających zmianę kulturową z jej wyznacznikami nie tylko o artystycznym, lecz zwłaszcza o politycznym i społecznym charakterze, kierując przy tym uwagę na powiązanie dzieła sztuki z miejscem rozumianym nie tylko jako przestrzeń, ale jako punkt zbiegu czasu, idei, tradycji i świadomości współczesnego interpretatora”.
„Historia sztuki. Perspektywa społeczna i polityczna” czy też „Historia sztuki. Interpretacje” – to preferowane kierunki studiów podyplomowych, których absolwenci posiadają pierwszeństwo aplikacji na studia podyplomowe „Sztuka nowoczesna. Dialogi i pogranicza” Collegium Civitas w Warszawie.
Program łączy „przegląd dziejów sztuki […] w oparciu o generalne przemiany społeczne i polityczne z podejściem problemowym, z wyraźnym naciskiem na sztukę współczesną i jej uwikłanie w społeczny i polityczny kontekst”.
Nagminny brak kontekstów w wypracowaniach maturalnych wytknęła Centralna Komisja Egzaminacyjna nauczycielom historii sztuki i absolwentom podczas XVII Ogólnopolskiego Seminarium Nauczycieli Historii Sztuki w Warszawie (na slajdzie wielkimi literami, żeby do wszystkich dotarło).
Przykładowy temat wypracowania: „Artysta jako świadek i komentator wydarzeń historycznych. […]” – czyli problem na maturze, gdyby abiturient lekceważył w nauce historii sztuki pespektywę społeczną i polityczną, a zatem wykazał brak rozumienia procesów dziejowych i nie uwzględnił wymaganych podstawą programową kontekstów. Źródło: Centralna Komisja Egzaminacyjna, egzamin maturalny 2021, arkusz egzaminacyjny z historii sztuki, poziom rozszerzony, EHSP-R0-100-2105, s. 19.
Podobnie jest w przypadku matury z języka polskiego, i to już na poziomie podstawowym. W wytycznych do wypracowania – tak, jak w historii sztuki, a nawet szerzej – znajdują się odwołania „do wybranych kontekstów [„kontekst” boldem, żeby do wszystkich dotarło – przyp. Red. SI] (np. historycznoliterackiego, literackiego, biograficznego, kulturowego, religijnego, mitologicznego, biblijnego, historycznego, filozoficznego, egzystencjalnego, politycznego, społecznego)”, np. w temacie 2: „Marzenia o lepszym świecie a zderzenie z rzeczywistością”. Źródło: Centralna Komisja Egzaminacyjna, arkusz MPOP-P2_100, s. 5, zad. 18.
Wypowiedzi kontekstualnych wymagają rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego (Dz. U. 2019 poz. 1637, 2023 poz. 1754).
