Malarstwo czy grafika, a może architektura wnętrz lub wzornictwo? Czy też może synteza sztuk w postaci słynnej szkoły plakatu polskiego? Jak zaprojektować swą artystyczną przyszłość, by osiągnąć światowy sukces na miarę Olgi Boznańskiej, której obrazom towarzyszyły na wystawie w MN specjalnie na tę okazję wypożyczone dzieła Jamesa Abbotta McNeilla Whistlera (Tate Gallery, Londyn), Édouarda Maneta (Musée d’Orsay, Paryż), Diego Rodrígueza de Silva y Velázqueza (Museu Nacional d’Art de Catalunya, Barcelona)?
Dnia 11 marca 2015 roku odbyła się wycieczka studyjna do Warszawy dla uczniów klas I-IV I Prywatnego Liceum Plastycznego w Płocku. Tego dnia zebraliśmy się wszyscy pod budynkiem szkoły, by następnie wyruszyć w dwugodzinną trasę pod opieką art. plast. prof. Macieja Jeziórskiego, art. plast. prof. Anny Macionek-Stańko oraz historyka sztuki prof. Marka Mroczkowskiego.
W stolicy pierwszym przystankiem naszej wycieczki było zwiedzanie czterech wydziałów Akademii Sztuk Pięknych. Uczelnia powstała w 1816 roku. Jej pierwszymi profesorami byli m.in. Marcello Bacciarelli i Zygmunt Vogel – malarze nadworni Stanisława Augusta. Obecnie na uczelni studiuje 1494 studentów, a jej rektorem jest wybitny rzeźbiarz prof. Adam Myjak.
Przy Krakowskim Przedmieściu 5 mieści się Rektorat Akademii Sztuk Pięknych oraz Wydział Grafiki i Wydział Malarstwa. Już w bramie akademii od strony ulicy Traugutta każdy z nas rozglądał się dookoła podziwiając architekturę Pałacu Czapskich oraz rzeźby plenerowe. U wejścia na Wydział Grafiki czekał na nas przewodnik, który z pomocą prof. Macieja Jeziórskiego rozdał upominki od ASP. Następnie całą grupą udaliśmy się do pracowni graficznych. Mogliśmy zobaczyć procesy przygotowywania projektów oraz dzieła studentów. Przewodnik podzielił się z nami swoją wiedzą o technikach graficznych, pokazując maszyny wykorzystywane do tworzenia prac w tej dziedzinie sztuki.
Na Wydziale Malarstwa zwiedzaliśmy pracownie rysunku oraz malarstwa ściennego i sztalugowego, a także tkaniny artystycznej, słuchając przy tym przewodnika dającego nam wskazówki dotyczące dobrego przygotowania się na studia w przyszłości. Podsumowaniem tej części zdarzeń była przeprowadzona przez wykładowców ASP konsultacja prac uczniów naszej szkoły. Polegała na ocenie przywiezionych z Płocka dokonań malarskich i rysunkowych uczniów klas II i III oraz na wskazaniu korekt, nad którymi powinniśmy popracować, co w przyszłości zaowocuje dobrze przygotowaną teczką na studia.
Wizyta na wydziałach Akademii Sztuk Pięknych przy Trakcie Królewskim zakończona została wspólną fotografią pod pomnikiem konnym kondotiera Bartolomeo Colleoniego (kopia weneckiego pomnika Andrei del Verrocchio), stojącym przed budynkiem Rektoratu ASP.
Kolejne dwa wydziały ASP mieszczą się przy ulicy Myśliwieckiej 8. Pierwszy przez nas wizytowany to Wydział Architektury Wnętrz. Mieści się w pracowniach, gdzie studenci mogą tworzyć projekty, następnie modele, testować materiały, a potem wykonywać pełne prace. Poprzez dzieła studentów mieszczące się w salach można było zauważyć, iż uczą się oni dokładności, terminowości oraz zgodności ostatecznej pracy z początkowymi założeniami.
Wydział Wzornictwa ASP jest bardzo charakterystyczny, ponieważ wyróżnia go m.in. Laboratorium Wydruków 3D i Katedra Mody. Jest to najmłodszy kierunek uczelni, który bardzo szybko rozwija się dzięki niekonwencjonalnej twórczości i pracy studentów. Wyróżnia go także powiedzenie wykładowcy Janusza Noniewicza: „moda żywi się śmiercią zwierząt i anorektycznych modelek”.
Następnym punktem wycieczki było Muzeum Plakatu w Wilanowie, które otwarto w 1968 roku jako pierwsze tego typu na świecie. Muzeum to także oddział Muzeum Narodowego, które prezentuje dzieła mistrzów Plakatu Polskiego oraz Plakatu Obcego. Zwiedziliśmy głośną wystawę „123… polskie plakaty współczesne, które warto zapamiętać”. To kolekcja 123 najciekawszych i najlepszych gatunkowo plakatów powojennych, wykonanych do filmu, teatru, ale także przedstawiających sytuację polityczną w kraju. Najciekawsze z nich to: „America! America!” Mieczysława Górowskiego (1991), „Goya” Wiktora Sadowskiego (1983) oraz „Przemiana materii 89 -99” Marcina Władyki (1999).
Dodatkowo oglądaliśmy zbiór 150 najsłynniejszych plakatów autorstwa Andrzeja Krajewskiego, zamieszkałego w New Jersey w USA. Inspirowane secesją i pop-artem dzieła te bardzo przykuwają wzrok widza, ponieważ są wykonane w szerokiej gamie jaskrawych barw i zgeometryzowanych form i mimo swoistego nieładu kompozycyjnego są łatwe w odczytaniu.
Ostatnim punktem wycieczki była zorganizowana z okazji 150. rocznicy urodzin Olgi Boznańskiej wystawa obrazów artystki w Muzeum Narodowym. Urodzona w Krakowie w 1865 roku była córką Adama Nowiny Boznańskiego i Eugenii Mondan. Od 1898 roku aż do śmierci w 1940 roku mieszkała i pracowała w Paryżu. Była najbardziej znaną i docenianą polską malarką w historii. Otrzymywała złote i srebrne medale międzynarodowych wystaw w Wiedniu (1898), Londynie (1898, 1900), Paryżu (1900), Pittsburghu (1907), Amsterdamie (1912). W 1912 na wystawie w Pittsburghu, wraz z Claude’em Monetem i Augustem Renoirem, reprezentowała Republikę Francuską. Malowała, odnosząc sukcesy, do schyłku życia. W 1937 roku na Wystawie Światowej w Paryżu otrzymała Grand Prix. W następnym roku podczas XXI Biennale w Wenecji wśród nabywców jej obrazów był król Włoch Wiktor Emanuel III.
W MN obejrzeliśmy obrazy z różnych okresów twórczości artystki. Zestawione zostały z wybranymi pracami malarzy, których dzieła miały inspirujący wpływ na artystyczne dokonania Olgi Boznańskiej. Dzięki wymianie międzymuzealnej mogliśmy podziwiać takie arcydzieła, jak: Diego Rodrígueza de Silva y Velázqueza „Portret Marianny Austriaczki, Królowej Hiszpanii” (1655-1657, Museu Nacional d’Art de Catalunya, Barcelona), Édouarda Maneta „Portret Berthe Morisot z wachlarzem” (1874, Musée d’Orsay, Paryż), Jamesa Abbotta McNeilla Whistlera „Harmonia w szarości i zieleni: Miss Cicely Alexander” (1907, Tate Gallery, Londyn).
W MN znajduje się zbiór 57 obrazów malarki. Po wystawie oprowadzał nas przewodnik, który przeprowadził lekcję muzealną o twórczości i dokonaniach autorki prac. Obejrzeliśmy i podziwiać mogliśmy malarstwo postimpresjonistyczne na podstawie tak znanych dzieł takich jak: „Portret chłopca w gimnazjalnym mundurku” (1890, Muzeum Narodowe, Warszawa), słynna „Dziewczynka z chryzantemami” (1894, Muzeum Narodowe, Kraków), czy też po raz pierwszy w Polsce obecny wybitny „Portret Konstancji Dygatowej” – dzieło zakupione w 1938 roku przez króla Włoch Wiktora Emanuela III (1907, Galleria Internazionale d’Arte Moderna di Ca’ Pesaro, Wenecja).
Wyjątkową okazją do kontemplacji był obraz dorównujący słynnym „chryzantemom” – „Dziewczynka z białą chusteczką” (1890-1893) – obydwa nie bez powodu sąsiadowały harmonijną kolorystyką z Whistlerem. Niezatarte wrażenie pozostawiły drobne „Maki w szklanym wazonie” (ok.1898). W obu przypadkach okazja niepowtarzalna, bo to obiekty dotąd nieznane szerszej widowni, wypożyczone z kolekcji pragnących zachować incognito osób prywatnych.
Obrazy te skłaniają do przemyśleń. Zwracają uwagę swoistą wyrazistością oczu postaci, różnymi układami rąk modeli oraz warsztatem, jaki udało się osiągnąć artystce malarstwem olejnym, z reguły na tekturze. Dzieła wyróżnia wykonanie w ciemnych, zgaszonych barwach, lokalnie jaśniejszych, które tworzą tajemniczy i niepowtarzalny nastrój. Charakterystyczny wpływ miała pracownia, której Boznańska w zasadzie nie opuszczała. Zamawiający obrazy cierpieli w niej wielogodzinne i wielodniowe katusze, bowiem autorka zwykła niespiesznie dążyć do perfekcji w psychologicznym portrecie, na dodatek w aurze ezoteryczno-nikotynowej.
Wycieczka zakończyła się szczęśliwym powrotem do Płocka. Bardzo cieszymy się, iż mogliśmy uczestniczyć w tym wydarzeniu. Takie wyjazdy są pożyteczne, ponieważ poszerzają naszą wiedzę artystyczną, więcej zapamiętujemy, zgłębiamy informacje o artystach na przestrzeni wieków oraz stylach wykorzystywanych w sztuce. Ta niecodzienna forma nauki pokazała nam, że dzięki akademickiej krytyce możemy wyodrębnić swój styl, charakter oraz podnieść poziom naszej twórczości. Wycieczka była miłym oderwaniem się od żmudnych często obowiązków szkolnych, sprawiła też, iż wróciliśmy z uśmiechami na twarzy do ukochanego „Plastyka”.
Redakcja: Marek Mroczkowski
Zdjęcia: Bartosz Bajerski – Muzeum Narodowe w Warszawie, Marek Mroczkowski – I Prywatne Liceum Plastyczne w Płocku (Akademia Sztuk Pięknych, Muzeum Plakatu w Wilanowie), Inez Zapora – klasa trzecia I Prywatnego Liceum Plastycznego (Muzeum Narodowe): Marek Mroczkowski
http://www.asp.waw.pl
http://www.postermuseum.pl/wystawy/123-polskie-plakaty-wspolczesne-ktore-warto-zapamietac,51.html
http://www.postermuseum.pl/wystawy/andrzej-krajewski-plakaty-okladki-ilustracje,52.html
http://www.mnw.art.pl/wystawy/olga-boznanska-18651940,21.html
http://wydarzenia.o.pl/2015/02/olga-boznanska-mnw-warszawa
Olga Boznańska (1865-1940), [katalog wystawy], wyd. Muzeum Narodowe w Krakowie i Muzeum Narodowe w Warszawie, Kraków 2014, ss. 1-348
